Vogel

Het behandelen van vogels

Hoe ziet u of een vogel ziek is?

Vogels laten slecht zien dat ze ziek zijn. Het in de natuur laten zien dat je verzwakt bent betekent immers dat je sneller wordt gegrepen door roofdieren. Vogels doen dus zo lang mogelijk alsof er niets aan de hand is. In de natuur mag dit een vorm van lijfsbehoud zijn maar voor u als vogeleigenaar is dit lastig. Op het moment dat u ziet dat het beestje zich niet lekker voelt, is het vaak al erg ziek. Vooral kleinere vogels zijn hierdoor kwetsbaar. Vogels hebben een hoge lichaamstemperatuur en hebben per dag daardoor veel voedsel nodig. Hun eigen lichaamsvoorraad is bovendien erg beperkt om het vlieggewicht laag te houden. Een vogel kan dus niet zoals de mens, hond en kat vele dagen tot weken zonder eten. Dit geldt wat minder voor de hele grote  vogels dan voor de kleine vogeltjes. Een dag niet eten en drinken betekent voor een klein vogeltje al vaak dat ze flink verzwakt zijn. Tezamen met een opgelopen infectie is dit bij een klein vogeltje meestal al snel fataal.

Ziekten bij vogels

Doordat vogels als huisdier worden gehouden en ze gewoonlijk in een volière, vliegkooi of binnenkooi gehouden worden is er geen contact met ander vogels. Dit betekent dat er veel minder kans is op het overbrengen van ziektekiemen van andere vogels. Dit is een groot verschil met bijvoorbeeld de hond en de kat waar veel ziekten en kwalen juist het gevolg zijn van contacten met soortgenoten.
Bijna alle ziektes bij vogels zijn dan ook het gevolg van problemen met de voeding, huisvesting of verzorging. Deze fouten of tekortkomingen kunnen al langere tijd aanwezig zijn maar toch ineens toeslaan. Van papegaaien is bekend dat ze acuut ziek kunnen worden als gevolg van een vitaminegebrek terwijl ze al jaren op hetzelfde voer staan. Vogels zijn erg kwetsbaar voor lucht die niet zuiver is. Aangebrand frituurvet, een oververhitte teflonpan, haarlak, insecticidenspray, marihuana, sigaretten en rook zijn zeer snel fataal. Verwondingen aan vleugels en poten zijn meestal het gevolg van scherpe randen of klemzittende pootringen. Gedragsproblemen bij vogels die in gevangenschap worden gehouden komen regelmatig voor. Verzorging en aandacht is dan ook erg belangrijk. Het praten van papagaaien komt in de natuur niet voor en moet dus gezien worden als een bezigheidstherapie van een vogel die te weinig te doen heeft. Een vogel in gevangenschap heeft dus aandacht nodig.

Onderzoek en behandeling

De onderzoeks- en behandelmogelijkheden zijn vooral bij de kleine vogels beperkt, danwel te kostbaar om routinematig te gebruiken. De diagnose is dan ook vaak een waarschijnlijkheidsdiagnose omdat ook wij niet altijd een diagnose kunnen stellen. Zeer belangrijk is de anamnese, de ziektegeschiedenis met speciale aandacht voor de huisvesting, voeding en verzorging.

Het behandelen van vogels in dierenkliniek ’t Ossehoofd

Kennis van vogels onder dierenartsen is niet algemeen. Er zijn echter dierenartsen die zich meer dan hun collega’s bezig houden met vogels en dus meer gespecialiseerd zijn in deze dieren. Dit laatste is ook op ons van toepassing. Wij zien regelmatig vogels, net als andere minder gangbare dieren. U kunt met uw zieke vogeltje dus wel bij dierenkliniek ’t Ossehoofd terecht. Wij hebben in veel gevallen voldoende kennis en mogelijkheden in huis om uw zieke vogeltje te helpen. Ook beschikken wij over gasnarcose en speciale kapjes om vogels van uiteenlopend formaat voor kleine ingrepen kortdurend onder narcose te brengen. Echte specialisten voor vogels en bijzondere dieren zijn er maar heel weinig. De meerderheid werkt op de Universiteitskliniek in Utrecht. Deze mensen hebben een jarenlange opleiding gevolgd en mogen zich officieel specialist noemen. Is er iets met uw vogel of wilt u hem voor de zekerheid laten nakijken, dan bent u van harte welkom!

Pootringen bij vogels

Veel vogelsoorten mogen alleen in gevangenschap worden gehouden als ze in bezit zijn van een pootring met een uniek (NL)-nummer. Dit nummer maakt het mogelijk de vogel te identificeren en te herleiden naar de kweker zodat het zeker is dat deze niet in het wild zijn gevangen. Deze pootringen zijn dus onder andere ingevoerd om de vogels in de vrije natuur te beschermen tegen uitwassen van illegale handel. De pootringen veroorzaken met enige regelmaat ernstige problemen die niet zelden tot het verlies van een poot of erger kunnen leiden. Door een beschadiging, door groei, door het vast blijven zitten, of door een ongelukkige maat, gaat de ring knellen waardoor de poot onder de ring opzwelt en de ring steeds verder klem komt te zitten. In een tijdsbestek van enkele dagen kan er zo een diepe wond ontstaan en kan de poot door een gebrekkige bloedvoorziening afsterven. Ook als de poot nog wel gevoel heeft, hetgeen makkelijk te testen is, kan het een hele toer zijn de ring, die diep in de gezwollen poot is binnengedrongen, te verwijderen. De lichte ringen kunnen met een speciaal hiervoor ontwikkeld schaartje worden verwijderd. Zwaardere ringen kunnen beter met fijn instrumentarium worden verwijderd. Ook na het verwijderen van de ring is het leed nog niet geleden. Vogels zijn gevoelig voor stress en bloedverlies is door het lage gewicht van vogels al snel fataal. Ook een infectie is niet ondenkbaar. Zoals u op de foto’s kunt zien kunt u zich goed voorstellen dat het verwijderen van een dergelijke beknelde pootring meestal het beste onder narcose kan gebeuren.

Plukgedrag

Plukgedrag is een veel voorkomend probleem waarvan bekend is dat het alleen voorkomt bij vogels in gevangenschap en niet in de vrije natuur. Het is dan ook gerechtvaardigd om te concluderen dat plukproblemen het gevolg zijn van structurele fouten die worden gemaakt bij het houden van vogels in gevangenschap. Een goed aansluitende verenkleed is voor vogels erg belangrijk om gezond te blijven. Vogels hebben een hoge lichaamstemperatuur waarbij het verenkleed helpt deze warmte vast te houden. Vogels zijn dan ook altijd bezig met het poetsen en gladstrijken van het verenkleed. Indien dit zo actief gebeurt dat vogels hun verenkleed beschadigen, is er dus sprake van normaal gedrag wat abnormaal wordt uitgevoerd.
Plukgedrag kan ook worden aangemerkt als onderdeel van seksueel gedrag. Veel mensen gaan op zodanige wijze met hun vogels om dat de vogel in gevangenschap in de mens een potentiële partner ziet. Hier wordt in het algemeen door de mensen verkeerd op gereageerd, wat leidt tot een frustratie bij de vogel.

Maatregelen

In het algemeen zijn de volgende maatregelen te nemen tegen dergelijk gedrag:

  • Algemene gezondheid en parasieten
    Het spreekt vanzelf dat gecontroleerd moet worden of er geen algemene gezondheidsproblemen zijn. Hoewel parasieten zelden een rol spelen bij plukgedrag, is het wel zaak parasieten uit te sluiten. Naast het nauwkeurig beoordelen van het verenkleed is het ook zinvol een klein beetje ontlasting te laten onderzoeken.
  • Temperatuur
    Het weer aanmaken van een beschadigd verenkleed vergt een flinke inspanning van de vogel. Kleine foutjes of tekorten in de voeding leiden dan snel tot conditieverlies en verdere stress. Vooral als het verenkleed flink is beschadigd, is het zinvol de omgevingstemperatuur te verhogen tot 25 °C. Nog beter is het maken van een warme plek (met een warmtelamp) in de buurt van de volière. De vogel kan dan kiezen, waardoor je kunt zien waar hij het het aangenaamste vindt.
  • Minder daglicht
    Laat de vogel meer in het donker slapen. Dat wil zeggen dat er al vóór zonsondergang een (zwarte) doek over de volière moet worden gelegd en deze pas moet worden weggehaald als u zelf wakker bent. Wanneer dit niet gedaan wordt krijgt de vogel juist extra kunstlicht ‘s avonds. In de zomer komt de zon weer eerder op. Hierdoor krijgt de vogel uiteindelijk te weinig nachtrust.
  • Voeding
    Verandering van voer: Het maken van een goed vogelvoer waarin ook dierlijke grondstoffen zijn verwerkt blijkt niet eenvoudig. Wij zijn erg positief over de resultaten met Harrison-voer.
  • Ander vitamine preparaat
    Gestresste vogels hebben niet alleen behoefte aan extra vitamines, maar ook aan bepaalde aminozuren. Deze aminozuren zitten alleen in dierlijke producten. Voor het verwerken van dierlijke grondstoffen is een speciale vergunning nodig. Dit is de reden waarom veel voer, vitamine en vogelvoer fabrikanten geen kans zien dit in het voer te doen. In de natuur eten veel vogels insecten en wormen die ze in gevangenschap niet krijgen. Hierdoor ontstaan met name tekorten in de de aminozuren van dierlijke oorsprong. Wij hebben goede ervaring met het preparaat Ornivitha, dat u bij ons kunt bestellen..
  • Afleiding en/of gezelschap
    Soms wil het helpen de vogel regelmatig te besproeien, net als bij een regenbui. Het poetsen van het verenpak kan hierdoor soms normaliseren, mogelijk omdat ze dan beter beseffen dat ze het verenkleed als bescherming nodig hebben. Alleen zijn is geen natuurlijke situatie voor een vogel. Het kan een oplossing zijn er een ander vogeltje van dezelfde sekse bij te zetten.
  • Kraag
    Hoewel een kraag vaak erg effectief is bij het doorbreken van de cirkel, moet dit alleen worden toegepast in combinatie met andere aanpassingen en als andere maatregelen niet helpen.
  • Medicatie
    Er is ook medicatie om stress te reduceren. Deze wordt alleen of vooral bij grotere vogels (papegaai-achtigen) gebruikt.

Mocht dit alles niet helpen dan zijn er ook mensen die speciaal hulp bieden bij dergelijke problemen.

Bloedmijten bij vogels

Bloedmijten zijn parasieten die voornamelijk bij reptielen en vogels voorkomen. Overdag houden bloedmijten zich voornamelijk schuil in de leefomgeving van de vogel, ’s nachts komen ze te voorschijn om bloed te drinken bij de slapende vogels. Bloedluizen zijn dus hoofdzakelijk ’s nachts actief. U kunt ze zien door met een zaklantaarn ‘s nachts in het hok te kijken. Soms kunt u ze massaal zien rondkruipen. Om hun aanwezigheid beter te kunnen waarnemen, kunt u (een deel van) de bodem van het vogelverblijf bedekken met wit papier zodat de bloedmijt zich duidelijker aftekent. Realiseer u goed dat er altijd (veel) meer bloedmijten zijn dan u ziet!

Oorzaak

Voor bijna alle parasieten geldt dat ze onder natuurlijke omstandigheden voor kunnen komen. Besmetting vindt plaats door geïnfecteerde dieren of materialen. Vogels zijn soms bij aankoop al besmet. Insleep kan verder ook plaats vinden via bodembedekking of andere nieuwe materialen (meestal van hout) in het terrarium. Ook wilde vogels die toegang hebben tot een nachthok of volière, kunnen de parasiet achterlaten.

Schade

Bloedmijten kunnen op twee manieren de gezondheid van uw vogels benadelen.

  1. Ten eerste door het zuigen van bloed. Bloedmijten leven van bloed. Als het donker wordt gaan ze op zoek naar slapende dieren, die ze prikken. Ze zuigen zich vol en verstoppen zich weer. Hoe meer bloedmijten des te meer bloed ze nodig hebben. Bij massale infecties kan dat tot bloedarmoede leiden.
  2. Ten tweede geven de bloedmijten onrust. Alhoewel ze voornamelijk ’s nachts actief zijn, is er een klein gedeelte vaak ook overdag actief. De mijten die tussen de veren zitten zorgen voor ongemak en jeuk. Als u onrustige of schurende dieren ziet, kan het dus zijn dat dit het gevolg is van een bloedmijt of mogelijke andere parasieten.

Behandeling met ivermectine

Het behandelen van de leefomgeving van het dier is minstens zo belangrijk als het behandelen van het dier zelf. Een geschikt middel ter bestrijding van bloedmijt is ivermectine. Er word een oplossing gebruikt van 5 milliliter ivermectine op 1 liter water. Het dier kan met een plantenspuit worden gesprayd of ingesmeerd. Het is van belang dat alle vogels worden behandeld, ook de dieren die geen verschijnselen vertonen. Ook in het dierverblijf moeten de schuilplaatsen van de mijt grondig worden behandeld met deze oplossing.

Reiningen van het vogelverblijf

Alle materialen in het terrarium die eenvoudig te vervangen zijn zoals bijvoorbeeld bodembedekking, kunt u het beste vervangen. Overige materialen kunnen gedurende 30 minuten worden verhit in een circa 180 graden warme oven. Denk daarbij om mogelijk brandgevaar (bijvoorbeeld hout)! Plastic onderdelen kunnen het beste ingesmeerd/gesprayd worden. Het lege vogelverblijf dient u zorgvuldig te bespuiten met de ivermectine-oplossing. Besteed hierbij extra aandacht aan kieren, gaten en naden. Voor alle zekerheid dient u ook de onderkant van ligstokken en het dak en de buitenkant te behandelen. Eieren zijn een periode van weken na de laatste behandleing niet geschikt voor consumptie. De behandeling na een week herhalen en eventueel na twee weken nog een keer.

Narcose bij vogels

Het onder narcose brengen van vogels is eigenlijk vaak alleen verantwoord met behulp van gasnarcose. Hiervoor hebben we afhankelijk van het formaat van de vogel een verdovingskamer, een dubbelwandig gaskapje of een combinatie met een gastoevoer in de luchtpijp beschikbaar. Het grootste voordeel van deze vorm van narcose is dat binnen enkele tientallen seconden na het stoppen van de toevoer van het narcosegas, de vogel alweer ontwaakt.

Leuke reacties van klanten met vogels

Vorige week vrijdag heb ik mijn grasparkietje opgehaald bij jullie dierenkliniek.
Ik zou nog een mailtje sturen over het herstel van Koko het grasparkietje.

Sowieso vond ik het een bizar verhaal dat er een ei in het vogeltje zat; heb nooit geweten dat een vogeltje dat van jongs af aan al bij mij is dat kon!!
De eerst dagen nadat ze weer thuis was heb ik haar veel aandacht gegeven want ik kon merken dat ze nog wel aardig wat pijn eraan had overgehouden.
Ook was ze de eerste dagen erg moe en nog niet zo vrolijk. Ik heb elke dag verse stukjes fruit gevoerd (appel, kiwi, sinaasappel en druif). Het zaadvoer werd niet zo veel gegeten, wel de trosgierst.

Ook heb ik in de kooi wat veranderingen gedaan, want een vogeltje dat normaal gewend is om de hele dag los te vliegen gaat zich anders misschien wel een beetje vervelen.

Ik heb haar tot en met dinsdag in de kooi gehouden omdat ik bang was dat ze anders misschien met de wond ergens tegenaan zou stoten. Sinds woensdag zag ik een grote verbetering. De bult op haar achterwerk was een heel stuk minder en ze begon weer vrolijk te doen. Ook het vliegen was ze duidelijk nog niet verleerd. Ze wou ook weer van mijn bord eten want dat was altijd vanzelfsprekend. Ze eet groenten, aardappel, vis, vlees enzovoort. Ik geef alleen eten dat niet zout of erg zoet is want dat is slecht voor dieren (chips, koek). Ik ben net als Koko weer erg blij dat het weer zo goed gaat.
Nogmaals wil ik bedanken voor de goede zorg.

Groetjes, Robin Zomer